3A.10 Transformation
Transformation to education; lessons to be learned
Although this knowledge about adaptation after psycho traumatic events helps us to understand and help our patients, the question rises what it means for dealing with educational problems of our students, colleagues and ourselves. In order to answer this question we have to keep in mind that the bio psycho social approach of medicine is especially worthwhile when the person as a whole is involved. When learning is not only about new facts and figures but also about the way we think and reason (methods) and even about how we relate to each other and think about the world. In order to establish the required development or growth, as a person and as an organisation, ‘drieslagleren’ is a sine qua non.
Eventueel toelichting bij de niveaus:
Enkelslag leren (single loop leren)
Argyris (1996) omschrijft deze vorm van leren als volgt: 'Wanneer een fout wordt ontdekt en hersteld zonder de onderliggende waarden van het (individuele, groeps, intergroeps-, organisatorische of interorganisatorische) systeem ter discussie te stellen of te veranderen, spreken we van single loop leren'. Deze vorm van leren wordt gebruikt bij routinematige aangelegenheden. Doelen, middelen, regels, procedures en normen staan bij enkelslag leren vooraf vast en staan als zodanig niet ter discussie. Bepaald wordt in hoeverre de beoogde resultaten zijn bereikt volgens de normen en of de regels juist zijn toegepast. Indien norm en resultaat niet met elkaar overeenstemmen wordt alsnog geprobeerd deze op één lijn te brengen.
Bij organisatieveranderingen wordt doorgaans gebruik gemaakt van single loop leren (blz. 22). Complexe zaken worden opgedeeld in eenvoudige taken. Het veranderkundig model van K. Lewin (unfreezing, moving, refreezing) gaat volgens Argyris uit van single loop leren (blz. 23). Single loop leren veronderstelt beheersing van de situatie. Interventies zijn erop gericht beter te functioneren binnen het bestaande kader. Het management zorgt ervoor de situatie de baas te blijven, maximaliseert de mogelijkheden om te 'winnen' en tracht 'verliezen' te beperken. Men onderdrukt negatieve gevoelens en stelt zich rationeel op (Mensink o.c.).
Dubbelslag leren (double loop leren)
Bij 'double loop' leren wordt een grondige analyse gemaakt. Er wordt gebruik gemaakt van inzichten, dat wil zeggen van methodische of theoretische kennis, om problemen te verhelderen. Bij dubbelslag leren worden de bepalende variabelen onderzocht en gewijzigd. Bepalende variabelen zijn behoeften die individuen hebben en die zij trachten te bevredigen. (1996: 20,21). Deze variabelen zijn observeerbaar. Double loop acties zijn overkoepelende programma's.
Het gaat daarbij niet alleen om het expliciteren van de onderliggende overtuigingen of waarden. Double loop leren richt zich eveneens op het bespreekbaar maken van het onbespreekbare. Deze vorm van leren vereist dat cognitieve regels of redeneringen expliciet worden gemaakt. De extra lus bestaat eruit dat de gewenste resultaten, normen of toegepaste theorieën zélf geëvalueerd en gewijzigd worden. Aan moderne managers worden andere eisen gesteld. Zij moeten effectief met teams werken, productieve relaties aangaan met cliënten en kritisch nadenken over hun organisatorisch handelen. Voorwaarde is dat de professionals hun eigen fouten bespreken in het team. In een team dient een gemeenschappelijke taal te worden ontwikkeld om elkaar te begrijpen (1996: 110-112). Voorkomen dient te worden dat men op zich zelf staande monologen voert. Dubbelslag leren werkt productief mits premissen openlijk worden besproken. Conclusies zijn duidelijk. De strategie wordt helder geformuleerd. Concepten houden rechtstreeks met elkaar verband. Er worden duidelijke regels voor het zorgvuldig gebruik van concepten en theorieën gebruikt teneinde toelaatbare gevolgtrekkingen te formuleren en toetsbare conclusies te trekken. Bovendien worden criteria gebruikt om de validiteit van de toetsingscriteria zelf te bepalen.
Drieslag leren
Aan enkelslag leren en dubbelslag leren voegt Wierdsma drieslag leren toe. Wanneer niet alleen nagedacht wordt over vigerende regels en theoretische inzichten, maar bovendien reflectie plaats vindt op principes, waarden en normen, spreken we van drieslag leren (Swieringa & Wierdsema, 1990; Van der Krogt, 1995: 119-120). Bij drieslag leren wordt reflectie gepleegd op het bestaande paradigma en gezocht naar een alternatief.
Dit laatste lijkt sterk op het verwerkingsproces dat mensen gedwongen moeten maken als zij worden geconfronteerd met medische life events.